Kozacy, Moskwa i Rzeczpospolita w 2. połowie XVII w.

Across

3. był to główny ośrodek kozaków zaporskich. Znajdowali się przedstawiciele różnej ludności m.in. ruskiej, polskiej, a także różnych stanów, a nawet szlachty. Niektórzy zbiegali się tutaj, aby ukryć się przed prawem
4. to właśnie w tej miejscowości Hetman zaporski zawarł ugodę z Moskwą, aby uniezależnić Ukrainę od Rzeczypospolitej
5. pomagała również wojskom koronnym i litewskim w czasie wojen z Moskwą i Turcją. Znana była z wysokiej wartości bojowej.
7. podpisano go w 1668 roku. Według jego ustaleń tereny Ukrainy na wschód od Dniepru (wraz z kijowem)przypadły Moskwie.
9. kozacy domagali się zwiększenie rejestru i zrównania prawa z nią. Ta zaś żądałam.in. zmniejszenia liczby kozaków rejestrowych, ograniczenia ich swobód.
12. jeden z największych posiadaczy ziemskich na Ukrainie. Był dowódcą wojsk koronnych. Jego postać pojawiła się na kartach powieści Henryka Sienkiewicza. Uchodził za wybitnego dowódcę.
13. panował w latach 1648-1668- jego kandydatura do tronu zyskała poparcie zwolenników zakończenia wojny z Kozakami na drodze negocjacji. Był wielkim księciem litewskim. Przyrodni brat Władysława IV Wazy.
14. Wejście jej w życie oznaczałoby ogromną zmianę w strukturze politycznej Rzeczypospolitej, która byłaby już nie Dwojga, ale Trojga Narodów.
17. (ok. 1595-1657) prawdopodobnie wywodzi się ze szlachty. Jego największym sukcesem było zawarcie przymierza z Tatarami.
18. Rzeczpospolita była załamana jego śmiercią. Był synem Zygmunta III Wazy, formalnie car Rosji w latach 1610-1613. Twórca polskiej floty wojennej i zaangażowany mecenas sztuki. Zawarł 26-letni rozejm ze Szwecją w Sztumskiej Wsi.
19. w tej bitwie wojska koronne rozbiły siły Chmielnickiego i sprzymierzonych z nim ponownie Tatarów.

Down

1. nazywano tak szybkie i zwrotne łodzie kozackie. Były one wyposażone w żagiel i kilkanaście par wioseł którymi można było żeglować po pełnym morzu.
2. kozaccy żołnierze, którzy otrzymywali żołd ze skarbu Rzeczypospolitej, nazwani tak od imiennego rejestru, do którego byli wpisani.
6. początkowe określenie leżących nad dolnym Dnieprem terenów na pograniczu Rzeczypospolitej i ziem tatarskich.
8. doszło do niego w 1667 roku. Ustalono w nim, że część Ukrainy położona na lewym brzegu Dniepru , Zaporoże oraz ziemie zdobyte przez Rzeczpospolitą przypadną Moskwie.
10. w tej miejscowości Rzeczpospolita zawarła ugodę z nowym hetmanem. Na mocy jej postanowień na części ziem ukraińskich miało powstać Wielkie Księstwo Ruskie.
11. w 1652 podczas tej walki kozacy zadali klęskę armii koronnej.
15. wystąpiła ostro przeciwko ugodzie hadziackiej. Dzisiaj jest stolicą Rosji.
16. dopływ Dniepru nad którym zostały rozbite wojska koronne przez kozaków
20. Tereny położone nad dolnym Dnieprem, poniżej tzw. porohów (czyli skalnych progów) na rzece.