Across
- 2. hoe heet de staatsvorm waarbij een land wordt geregeerd door een familielid van een machtige familie?
- 3. de veranderingen die kwamen door de ontwikkeling van de landbouw waren gigantisch. Daarom wordt het ook wel de agrarische ... of landbouw.... genoemd. Wat moet er op de puntjes staan?
- 4. de Grieken en Romeinen vonden bijna iedereen die anders was dan zij minder ontwikkeld. Hun woord voor deze mensen wordt nog steeds gebruikt voor mensen die zich onbeschaafd gedragen. Over welk woord gaat het hier?
- 5. hoe heet de functie van de persoon die de rooms-katholieke kerk leidt?
- 6. dit volk werd bestuurd door de Romeinen maar hadden grote invloed qua cultuur op de Romeinen. Die invloed was zelfs zo groot dat de cultuur van de Romeinen gekoppeld is aan de cultuur van dit volk. Over welk volk gaat het hier?
- 7. de leiders die na Mohammed de leiding kregen over de moslims werden 'opvolger' genoemd. Wat betekent 'opvolger' in het Arabisch en is dus de naam van de leiders die Mohammed opvolgden?
- 9. in dit politieke systeem van de vroege middeleeuwen moest je als je van adel was trouw zweren aan de persoon boven je in de sociale verhoudingen. Dit was een leenheer. Degene die zich sociaal onder jou bevond heet een leenman. De leenmannen kregen land te leen en in ruil moesten zij het voor de leenheer besturen en moesten ze te hulp komen in tijden van oorlog. Hoe heet dit politieke systeem uit de vroege middeleeuwen?
- 12. jager-verzamelaars leefden niet op een plek maar trokken rond. Hoe noem je mensen die niet op één plek blijven en rondtrekken om in hun levensbehoeften te voorzien?
- 15. hoe noem je het als een samenleving zichzelf economisch kan voorzien?
- 16. hoe noem je de staatsvorm van de Romeinen voordat de keizers de macht overnamen?
- 19. hoe heet het heilige boek van de joden, waarin de joodse godsdienst en geloofsregels zijn opgeschreven?
- 20. in de vroege middeleeuwen leefden veel mensen als horige op een domein. Hier kreeg de horige onderdak en de kans zichzelf in leven te houden door voedsel te verbouwen. In ruil moesten horigen gratis herendiensten doen voor de heer van het domein. Hoe heet dit economische systeem van de vroege middeleeuwen?
- 21. door landbouw ontstonden steden. Hoe noem je de eerste samenlevingen waar steden ontstonden (... samenleving)
- 23. hoe noem je de staatsvorm waarbij de macht in handen ligt van het volk?
- 27. het Romeinse Rijk werd ook wel met de Latijnse naam voor 'rijk' aangeduid. Het Engelse woord 'empire' stamt er van af. Om welk Latijns woord gaat het hier?
- 28. als een volk dat niet-Romeins was zich steeds meer als Romeinen ging gedragen dan werd gezegd dat zij ... waren. Welk woord hoort er op de stippellijn te staan?
- 30. hoe noem je de staatsvorm waarbij een land wordt geregeerd door beperkt aantal machtige families (wordt ook wel oligarchie genoemd)?
- 31. deze mensen moesten niet-christenen overtuigen zich te bekeren tot het christendom. Soms deden ze dit met geweld, soms werden deze mensen omgebracht en vaak hadden ze een leger bij zich voor de zekerheid. Hoe heten deze christenen die niet-christenen proberen te overtuigen zich te bekeren (schrijf het in meervoud)?
- 32. de Griekse filosofen maakten gebruik van het eigen (gezonde) verstand om tot conclusies te komen. Hoe noem je zo'n manier van denken ook wel?
- 34. waar vandaan wordt de rooms-katholieke kerk geleid?
- 36. hoe heet het heilige boek van de christenen, waarin de christelijke godsdienst en geloofsregels zijn opgeschreven?
- 38. deze islamitische stroming wordt aangehangen door het merendeel van de moslims. Hun tegenstanders zijn de sjiieten. Over welke groep gaat het hier (schrijf in meervoud)?
- 39. hoe heten mensen die volgens christenen en moslims niet de juiste godsdienst aanhangen (schrijf in meervoud)?
- 40. de Romeinen wisten vanaf keizer Augustus grote burgeroorlogen te voorkomen en het rustig te houden in het rijk, ook door het goed te verdedigen. Dit bleef zo tot het einde van de tweede eeuw n.chr. Omdat er rust en vrede was binnen het Romeinse Rijk in deze periode wordt ook wel gesproken van de ... Romana. Welk woord moet er op de stippellijn staan (tip: het woord betekent vrede in het Latijn)?
Down
- 1. hoe noem je het geloof in één god?
- 5. hoe noem je de periode waarin er nog geen geschreven bronnen bestaan?
- 8. volgens deze theorie had de paus evenveel macht als een koning of keizer. De koning of keizer was de baas over 'wereldlijke' zaken, dus over het besturen van zijn onderdanen. De paus was de baas over godsdienstige zaken. Hoe heet deze theorie?
- 10. hoe heet het heilige boek van de moslims, waarin de islamitische godsdienst en geloofsregels zijn opgeschreven?
- 11. eind vierde eeuw waren verschillende volken rondom het Romeinse Rijk aan het rondtrekken. Veel volkeren vielen ook het rijk binnen. Dit was een belangrijke oorzaak voor de ondergang van het West-Romeinse Rijk. Hoe heet het verschijnsel waarbij volkeren eind vierde eeuw rondtrokken en het Romeinse Rijk binnenvielen (schrijf het antwoord in meervoud)?
- 13. hoe noem je iemand die sterft voor zijn geloof?
- 14. via welke geschiedwetenschap komen we toch aan informatie die leefden zonder geschreven bronnen achter te laten?
- 17. hoe noem je een geloof waarbij men in meerdere goden gelooft?
- 18. als mensen door de ontwikkeling van de landbouw zich gaan vestigen op één plaats, spreken we van een ... levenswijze. Wat moet er op de puntjes staan
- 22. wanneer beschavingen zich verder ontwikkelden ontstond een manier om ook zonder te praten te kunnen communiceren. De toepassingen van deze vorm van communicatie waren zeer divers, van het vastleggen van geloofsregels tot het afsluiten van handelsovereenkomsten. Hoe noem je deze niet-mondelinge vorm van communicatie?
- 24. de Grieken hadden hun eigen kunststijl op het gebied van beeldhouwen en architectuur. Dit werd later grotendeels overgenomen door de Romeinen. Hoe noem je de kunststijl van de Grieken en Romeinen ook wel?
- 25. hoe noem je de staatsvorm waarbij een land wordt geregeerd door een koning?
- 26. om Germaanse niet-christenen te overtuigen zich te bekeren tot het christendom, pasten de christenen een paar geloofsregels aan aan de Germanen. Zo werden heiligen vereerd, want die namen de plaats van oude Germaanse goden in. Ook werden overblijfselen van heiligen vereerd. Hoe noem je deze, voor katholieken heilige, overblijfselen ook wel?
- 29. dit is een ander woord voor uitbreiding. Het Romeinse Rijk breidde zich vanaf 264 v.chr sterk uit en bleef groeien tot ongeveer 180 n.chr. Hoe noem je het als een land of rijk groter wordt door andere gebieden over/in te nemen?
- 33. doordat Griekse filosofen gebruik maakten van hun eigen (gezonde) verstand ontstond een nieuwe ontwikkeling waarbij men door gebruik te maken van het verstand meer te weten wilde komen van wiskunde, natuurkunde, biologie en geschiedenis. Hoe noem je deze ontwikkeling ook wel?
- 35. met de komst van steden hoefde niet iedereen nog boer te zijn. Zo konden bijvoorbeeld ambachtslieden spullen maken of bewerken en die verkopen. Hoe noem je het maken of bewerken van spullen ook wel?
- 37. met dit volk hadden de Romeinen een haat-liefdeverhouding. Zo werd er tussen elkaar gehandeld en dienden mensen van dit volk zelfs in de Romeinse legers (legioenen). Tegelijkertijd werd er veel tussen de twee volkeren gevochten, waarbij de Romeinen vanaf de derde eeuw n.chr steeds vaker verloren. Over welk volk gaat het hier?