Across
- 2. Al duizenden jaren worden mensen gek van verlangen naar dit zachte, gele metaal. Soms bijten mensen erin om te testen of het echt is.
- 4. In de Bijbel wordt dit 'sulfer' genoemd, het element van de hel. Het is een geel poeder dat je vaak vindt bij vulkanen en het stinkt enorm naar rotte eieren als het verbrandt.
- 7. Atoomnummer 6. De kameleon van de chemie. Het kan zacht en zwart zijn (in je potlood als grafiet) of het hardste materiaal op aarde (in een diamanten ring). Zonder dit element zou jij niet bestaan, want het is de basis van al het leven.
- 10. Periode 3. Ga naar het strand en je loopt erop. Pak je smartphone en je kijkt ernaar. Dit half-metaal is het hart van onze moderne technologie.
- 12. Groep 1. Een zacht metaal dat je met een mes kunt snijden als boter. Maargooi het niet in water of het begint te sissen en knallen als vuurwerk.
- 14. Als je 's avonds door Las Vegas of Tokio loopt, zie je dit gas overal. Zodra je er stroom doorheen jaagt, gloeit het fel oranje-rood op in reclameborden.
- 16. Groep 2. Het is het cement voor je botten en tanden, en zonder dit metaal zou je letterlijk in elkaar zakken. Maar wanneer we het zuiveren metaal in water gooien krijgen we een reactie gelijkend aan die van natrium
- 17. Vroeger maakten fotografen hun foto's met zouten van dit metaal, omdat het zwart wordt als er licht op valt. In mythen en legendes is dit het enige metaal dat een weerwolf kan doden.
- 18. Atoomnummer 26. Proef je wel eens een metaalsmaak als je op je lip bijt? Dat is dit metaal. Het zorgt er in je hemoglobine voor dat je bloed zuurstof kan vervoeren en het is de reden dat de planeet Mars rood kleurt.
- 20. Groep 17, Periode 4. Een echt buitenbeentje in het periodiek systeem: het is het enige niet-metaal dat vloeibaar is bij kamertemperatuur. Het is roodbruin, dampt continu en stinkt verschrikkelijk (de naam betekent letterlijk 'stank' in het Grieks).
Down
- 1. Dit metaal is roodbruin, maar als je het te lang in de regen laat staan (zoals het Vrijheidsbeeld), krijgt het een groene oxidatielaag. Het is de allerbeste vriend van elektriciteit en zit in al je kabels.
- 3. Atoomnummer 1. De zeppelin Hindenburg was het grootste luchtvaartuig ooit, gevuld met dit gas. Omdat dit het lichtste maar ook meest brandbare element is, was één vonk genoeg om het schip in 34 seconden volledig te laten verbranden.
- 5. Een vaste grijze stof die bij verhitting meteen verandert in een prachtige paarse damp. Vroeger smeerde de dokter dit bruine ontsmettingsmiddel op je knie als je gevallen was.
- 6. Omdat waterstof te gevaarlijk bleek voor feestballonnen, gebruiken we nu dit veilige edelgas. Als bonus zorgt de lage dichtheid ervoor dat je een piepstem krijgt als je het inademt.
- 8. Een edelmetaal dat nog zeldzamer en duurder is dan goud. Het is zo goed bestand tegen hitte en zuren dat het standaard wordt gebruikt in dure laboratoriumspullen en in de katalysator van je auto.
- 9. In de 19e eeuw was dit metaal duurder dan goud. Keizer Napoleon III gaf zijn meest geëerde gasten bestek van dit lichte metaal. De 'gewone' koningen moesten het doen met goud.
- 11. Kijk eens in je portemonnee. Dit metaal vormt samen met koper de binnenkant van de 1 en 2 euromunten, en het wordt gebruikt om staal 'roestvrij' te maken in je keukenbestek.
- 13. Periode 3. Als je naar vuurwerk kijkt en je ziet een verblindend fel wit licht, dan zie je dit metaal verbranden. Omdat het zo fel brandt, werd het vroeger ook gebruikt in de flitsers van oude fotocamera's.
- 15. Groep 17, Periode 2. Dit is scheikundig gezien het meest agressieve gas dat er bestaat. Het reageert met bijna alles en vreet zelfs door glas heen. Desondanks wordt een veilige verbinding ervan in tandpasta gebruikt om je glazuur hard te maken.
- 19. Atoomnummer 30. Dit metaal wordt als een dun laagje over staal aangebracht om roest te voorkomen. Zonder dit laagje zouden lantaarnpalen en vangrails binnen no-time instorten door regenwater.